Το Bullying, αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων. Η μέθοδος του εκφοβισμού συναντάται μεταξύ παιδιών νηπιαγωγού και εκτείνεται σε κάθε ηλικιακή ομάδα και περιβάλλον, χωρίς διακρίσεις και περιορισμούς. Για τον εκφοβισμό μπορούν να χρησιμοποιηθούν πάμπολλα μέσα, όπως κουτσομπολιά, αποκάλυψη προσωπικών μυστικών, απειλές, πράξεις ξυλοδαρμού, νομικές και οικονομικές απειλές, γελιοποίηση με διάδοση ψευδών γεγονότων, παρατσούκλια, σεξιστικά υπονοούμενα, κ.α.
Η παρενόχληση μπορεί να είναι φανερή ή μυστική, στην περίπτωση που γίνεται μέσω διαδικτύου, με την χρήση ψευδών προφίλ. Και στις δυο περιπτώσεις το πρόβλημα μπορεί να πάρει γρήγορα και ανεξέλεγκτα έκταση, με αποτέλεσμα να προστεθούν επιπλέον συμμετέχοντες στην εκφοβιστική διαδικασία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι bullying, αποτελεί και κάθε απρόκλητη και άδικη, πιεστική, ψυχολογικά συμπεριφορά, εντός του εργασιακού ή οικογενειακού περιβάλλοντος. Λεκτικές συμπεριφορές του τύπου, είσαι άχρηστος, είσαι χόντρη, είσαι άσχημη, θα δεις τι θα πάθεις, ή σεξιστικά σχόλια και παρενοχλήσεις, όπως: Είναι γκέι, αν δεν μου “κάτσεις” θα απολυθείς, κ.α. δημιουργούν ένα ιδιαίτερα ασφυκτικό περιβάλλον για το θύμα, με πιθανές πολύ σοβαρές συνέπειες στην ψυχική και σωματική του υγεία.
Τα κίνητρα της παρενόχλησης
Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο του bullying, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τη λογική και τον τρόπο σκέψης των δραστών. Που ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επίπεδου και κοινωνικής τάξης, ακολουθούν συγκεκριμένα ψυχονοητικά στοιχεία. Με βασικότερο όλων την ανάγκη απόκτησης κύρους και δύναμης με τον πιο ασφαλή τρόπο. Στοχοποιώντας άτομα που θεωρούν ότι βρίσκονται χαμηλότερα στην τροφική αλυσίδα. Άτομα που μοιάζουν ή είναι ευάλωτα και αδύναμα να αντιδράσουν αποτελεσματικά ή να θέσουν προς αμφισβήτηση την δυναμική του θύτη.
Αυτός που αναζητά το κύρος και τη δύναμη, χωρίς ουσιαστικά να έχει τα εφόδια και την αξία για κάτι τέτοιο, θα ψάξει εναλλακτικούς και εύκολους δρόμους. Σε καμία περίπτωση δεν θα ρισκάρει να αναμετρηθεί με άτομα που μπορεί να αντεπιτεθούν, εκδικηθούν ή έχουν μεγαλύτερη “τρέλα” από αυτόν. Το να θυματοποιήσεις ένα παιδί, μια γυναίκα ή κάποιον υπερήλικα φανερώνει τρέλα. Το να προκαλέσεις έναν άξιο αντίπαλο, μπορεί να σου γυρίσει μπούμερανκ.
Άλλες αίτιες της επιλογής του θύτη να εκφράζεται με ρητορικές παρενόχλησης και μίσους προς άλλους ανθρώπους είναι μια πιθανή ψυχική διαταραχή, το χαμηλό οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, η ανεργία, το αλκοόλ, η χρήση ουσιών ή να είναι και ο ίδιος θύμα κακοποίησης.
Το bulling, μπορούμε να πούμε, ότι παραβιάζει όλους τους κανόνες της κοινωνικής βίας. Δεν υπάρχει τίποτα το ωφέλιμο και παραγωγικό από μια τέτοια επιθετική συμπεριφορά, παρά μόνο η εγωιστική ικανοποίηση του θύτη για μια άνιση νίκη. Είναι η αρρωστημένη ανάγκη του τίποτα να γίνει κάτι. Γιατί αν το τίποτα ήταν κάτι δεν θα είχε ανάγκη να αποδείξει την εξουσία του. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότερες ενέργειες παρενόχλησης γίνονται παρουσία κοινού. Τι λόγο έχω να κάνω ένα showαν δεν έχω θεατές να με χειροκροτήσου και αναδείξουν τον αρχηγό της αγέλης.
Αντιμετώπιση του bullying
Κατανοώντας τον μηχανισμό δράσης του bullying, είναι εύκολο να δημιουργήσουμε πρωτόκολλα πρόληψης του φαινόμενου. Ξεκινώντας από την βασική αρχή που ισχύει σχεδόν σε όλες τις μορφές βίας, ότι οι δράστες δεν ψάχνουν για αντίπαλους αλλά για θύματα. Και ιδιαίτερα στην περίπτωση της παρενόχλησης, που οι ίδιοι οι δράστες μέσω των πράξεων τους, προσπαθούν να κρύψουν τις δίκες τους αδυναμίες και ανασφάλειες ή την πιθανή δική τους θυματοποίηση από κάποιους άλλους.
Ο δράστης θα ψάξει τον εύκολο στόχο και θα αποφύγει την πιθανότητα αναμέτρησης και κλιμάκωσης. Άτομα που ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες δύσκολα θα στοχοποιηθούν. Άρα το πρώτο βήμα πρόληψης είναι, κάντε φίλους, κοινωνικοποιηθείτε. Το μοναχικό πρόβατο είναι εύκολη λεία για τον λύκο. Το δεύτερο βήμα είναι η ανάπτυξη μιας εικόνας, που να αποπνέει σιγουριά. Ακόμα και αν δεν είστε δυνατοί, νιώστε δυνατοί, προσποιηθείτε με την γλωσσά του σώματος, τη φωνή, το βλέμμα, το ντύσιμο, το περπάτημα. Βελτιώστε όλα τα κενά που σας παρουσιάζουν ευάλωτους.
Επόμενο βήμα είναι το να μην προκαλείτε. Γίνεται ένα με το πλήθος. Άλλο αποπνέω σιγουριά και άλλο ξεχωρίζω σαν τη μύγα μες το γάλα. Έκφραση ακραίων ιδεών, υπερβολές, κουτσομπολιά και σχόλια, προκλητικά ντυσίματα, αντικοινωνική συμπεριφορά, επιθετικότητα, ακραία έκφραση σεξουαλικότητας, περιθωριακές συναναστροφές, επιδειξιομανία, μαλθακότητα, θα αποτελέσουν σίγουρα δολώματα για να γίνετε θύμα παρενόχλησης.
Αν κατανοήσουμε ότι η θυματοποιήση μας, στο μεγαλύτερο βαθμό οφείλεται σε εσάς και μοναδική θωράκιση, αποτελεί η αλλαγή της στάσης και των συνηθειών σας, τότε πολύ γρήγορα θα μπορέσετε απαλλαγείτε από αυτόν το βασανιστικό και ψυχοφθόρο κυκεώνα του bullying.
Bullying και συστήματα αυτοάμυνας
Αν ψάχνεται να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα της παρενόχλησης μέσω εκπαίδευσης σε κάποιο σύστημα αυτοάμυνας, θα πρέπει να έχετε κατά νου, ότι η εκπαιδευτική μεθοδολογία σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες, πρώτιστος θα πρέπει να είναι επικεντρωμένη στην καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης και όχι στην ανάπτυξη ενός πλασματικού, υπέρμετρου εγώ. Η αντιμετώπιση της βίας με βία θα δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα καταστροφικό φαύλο κύκλο προβλημάτων, πολύ χειρότερο από το αρχικό πρόβλημα. Η εφαρμογή σωματικής δύναμης και τεχνικών αυτοάμυνας, θα πρέπει να περιορίζονται μόνο σε περιπτώσεις ακραίων καταστάσεων επιβίωσης και όχι στην αντιμετώπιση κοινωνικών φαινομένων όπως οι αναίτιες παρενοχλήσεις ανεγκέφαλων. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί ότι μια αναίτια παρενόχληση δεν μπορεί να κλιμακωθεί και να μετατραπεί σε ακραία κατάσταση επιβίωσης.
Σίγουρα το φαινόμενο του bullying έχει αρκετές προεκτάσεις και παραλλαγές, που δύσκολα μπορούν να αναλυθούν σε ένα άρθρο. Το κοινό μεταξύ των περιπτώσεων και αυτό που μπορεί να αλλάξει, είναι η οπτική του θύματος σε σχέση με τον εαυτό του. Αν τα φαινόμενα παρενόχλησης και στοχοποιήσης, αντιμετωπιστούν με παρέμβαση εξωγενών παραγόντων, όπως, γονείς, αστυνομία, φίλους, συγγενείς, ή με χρήση βίας, Χωρίς την ουσιαστική αλλαγή της ψυχονοητικής κατάστασης του θύματος, τότε το πρόβλημα θα εμφανίζεται συνεχώς σαν τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας.
Γνωρίζοντας ότι το θέμα bullying / παρενοχλήσεις μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικές μορφές και παραμέτρους, είμαστε στην διάθεση σας να σας απαντήσουμε και συμβουλέψουμε σε κάθε ερώτηση ή απορία αποστέλλοντας email στο: kravmagascience@gmail.com.
Βασίλης Πετρίδης Επικεφαλής εκπαιδευτής KMS Security Manager (CBRNE) ΕΚΠΑ
Comments