Η βία και οι εκφράσεις της
Το φαινόμενο της βίας αποτελεί έναν πρωτόγονο προγραμματισμό του ανθρώπου, ιδιαιτέρα ωφέλιμο για την προστασία και επιβίωση του είδους. Εάν ισχυρό εργαλείο διατήρησης των κεκτημένων, επικράτησης, αντιμετώπισης απειλών και επιθέσεων, υπεράσπισης της εδαφικής κυριαρχίας και επίτευξης στόχων. Τη βία ως έκφραση τη συναντάμε στο κλάμα του βρέφους που αναζητά το στήθος της μητέρας, στον δρόμο όπου δυο κυρίαρχα αρσενικά συμπλέκονται αναζητώντας αναγνώριση και κύρος, ως μια πυρηνική επίθεση με ολέθρια αποτελέσματα.
Σε αστικό, καθημερινό επίπεδο θα μπορούσαμε να χωρίσουμε την έκφραση της βίας σε δυο κατηγορίες. Στη κοινωνική βία και στην αντικοινωνική βία. Με την πρώτη κατηγορία να μπορεί να δικαιολογηθεί, ως μέσω ανάπτυξης και επιβίωσης.
Ενώ στην κοινωνική βία, ανήκει κάθε επιθετική συμπεριφορά, δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη, με σκοπό την απόκτηση κύρους, ανάδειξης του εγώ ή υπεράσπισης του εαυτού, με αντικειμενικό στόχο την κυριαρχία, την επικράτηση ή την επιβίωση. Η κοινωνική βία ως συμπεριφορά, περισσότερο αποτελεί μια βιολογική τελετουργία, παρά μια ενέργεια που αποσκοπεί στην εξουδετέρωση του αντίπαλου. Χωρίς κάτι τέτοιο να μπορεί να αποκλειστεί τουλάχιστον ως πιθανότητα.
Στη δεύτερη κατηγορία έχουμε την αντικοινωνική βία, μια κατάσταση που η επιθετικότητα χρησιμοποιείται ως μέσω απόκτησης πόρων. Στη κατηγορία αυτή ο αποδέκτης της βίας, αντιμετωπίζεται σαν πόρος και όχι ως άνθρωπος. Ο θύτης έχει παντελή έλλειψη εν συναίσθησης και δεν βλέπει τίποτα άλλο εκτός από την απόκτηση αυτού που επιθυμεί. Όπως υλικά αποκτήματα, σωματικές απολαύσεις, πληροφορίες ή όλα μαζί. Στην κατηγορία των αντικοινωνικών κακοποιών αποδίδονται τα πιο ειδεχθή και αποτρόπαια εγκλήματα.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η κοινωνική επιθετικότητα, δεν αποτελεί απαραίτητα μια καταστροφική συμπεριφορά. Αλλά μια έμφυτη τάση του ανθρώπου να αναπτυχθεί, ναι επικρατήσει και κυριαρχήσει. Ενώ η αντικοινωνική επιθετικότητα μια ροπή προς την καταστροφή, την αποσύνθεση και την παρακμή.
Υβριδική αστική βία
Στις μέρες μας παρατηρείται μια νέα μορφή επιθετικής συμπεριφοράς. Ένα κράμα κοινωνικής και αντικοινωνικής βίας, με καταστροφικές συνέπειες για την κοινωνία τόσο του σήμερα όσο και του αύριο. Μια πολύπλοκη κατάσταση που έχει αναλάβει τα ινία της κοινωνίας και ανεξέλεγκτα διαπαιδαγωγεί, οδηγεί, εκφράζεται αλλά πάνω από όλα αναπτύσσεται και ωριμάζει αναμεσά μας.
Βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές φώλιασαν στα σπίτια μας, τα σχολεία, τις πλατείες, τα πανεπιστήμια. Συμπεριφορές που αποσκοπούν μόνο στην καταστροφή και το μέγιστο κακό. Οι ασήμαντοι καυγάδες των νεαρών αρσενικών για τα μάτια μιας κοπέλας, μετατράπηκαν σε ανθρωποκτονίες για το ποιος τράπερ είναι καλύτερος. Οι διάφορες και τα διαζύγια των ζευγαριών μετατραπήκαν σε γυναικοκτονίες και οι μικροπαραβάτες ευκολά θα αφαιρέσουν μια ζωή για λίγα ευρώ. Η επιθετικότητα έχει αλλάξει, η βία έχει αλλάξει, το έγκλημα έχει αλλάξει. Η κοινωνία κινδυνεύει τόσο από τις άμεσες συνέπειες, όσο και από τις συνέπειες του μέλλοντος που έρχεται.
Το κατηχητικό έδωσε τη θέση του στο διαδίκτυο, ο αθλητισμός έδωσε τη θέση του στα βιντεοπαιχνίδια, το οικογενειακό τραπέζι έδωσε τη θέση του στο delivery, η παρέλαση έδωσε τη θέση της στις συναυλίες των τράπερ, ο δάσκαλος μετατράπηκε σε θηριοδαμαστή, ο ρόλος της γιαγιάς και του παππού παραγκωνίστηκε, το παιχνίδι στη πλατεία αντικαταστάθηκε με τα κοινωνικά δίκτυα. Η παιδική και εφηβική ανεμελιά παραδοθήκαν στην καρεκλά του ψυχίατρου. Αξίες και ιδανικά αντικαταστάθηκαν με το χρώμα του χρήματος. Ανατροφή και παιδεία στον αυτόματο πιλότο. Μια κοινωνία που αγκομαχά, τυφλωμένη από δυσάρεστες ειδήσεις και απελπισία. Η ασφάλεια παραδίδει τη σκυτάλη στην ανασφάλεια, τη βία και το έγκλημα. Η Πατρίδα, η θρησκεία και οικογένεια απειλούνται με αφανισμό αν η νοοτροπία παραμείνει η ίδια. Τα όρια είναι στενά πριν η κοινωνία μας μετατραπεί σε απόλυτο χάος δίχως επιστροφή.
Οι βάσεις της υβριδικής αστικής βίας
Η υβριδική βία είναι ιδιαιτέρα επικίνδυνη και απρόβλεπτη. Συναντάται σε καθημερινούς ανθρώπους, χωρίς προηγουμένη παραβατική συμπεριφορά, ενώ παρατηρείται έντονα και συχνά σε ιδιαιτέρα μικρές ηλικίες. Χαρακτηριστικό της υβριδικής αστικής βίας είναι η απουσία εν-συναίσθησης και η προσπάθεια επίτευξης του μέγιστου καταστροφικού / θανάσιμου αποτελέσματος. Η καταστροφική δύναμη, είναι αντίστροφος ανάλογη της αίτιας. Ότι θα έπρεπε να είναι παράδειγμα προς αποφυγή, έγινε μαγκιά, εξυπνάδα, ταλέντο, λύση, διέξοδος ή επαγγελματικός προσανατολισμός.
Η αίτια της κοινωνικής παρακμής με διέξοδο την παραβατικότητα ιδιαιτέρα στις πιο μικρές ηλικίες, θα μπορούσε να εντοπιστεί σε αναπτυξιακούς περιορισμούς που μολύνουν την υγιή και δημιουργική επιθετικότητα με οργή, θυμό και μίσος. Ο νέος ψάχνει διεξόδους εκτόνωσης και θέση στην κοινωνία. Η παραβατικότητα είναι μια εύκολη λύση με το κύρος που αποκτά ο θύτης από τα κατορθώματα του να λειτουργεί εθιστικά και καταλυτικά για να ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι.
Μια ακόμα αίτια είναι η ανεξέλεγκτη προβολή εγκληματικών ενεργειών και παραβατικών συμπεριφορών υπό το πρίσμα του life style και τις κοινωνικής καταξίωσης. Ο νέος όχι μόνο θα πέσει εύκολα στη παγίδα, αλλά θα προβεί σε ακόμα χειρότερες ενέργειες, συνέπεια της ανωριμότητα και της έλλειψης εμπειριών. Παράλληλα η υπερ προβολή της βίας δημιουργεί τόσο στους νέους, όσο και σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα μια κατάσταση εξοικείωσης και υποβάθμισης της σοβαρότητας του προβλήματος.
Ενώ άλλη μια σοβαρή και καταλυτική αιτία της υβριδικής αστικής βίας, είναι η ανεξέλεγκτη ροή μεταναστών, όπου στην πλειοψηφία τους έχουν μια διαφορετική αντίληψη περί ηθικής, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αξίας της ανθρώπινης ζωής και ευδιάκριτα ακραία και δυσλειτουργικά πιστεύω. Μια κατηγορία ατόμων που εκτός ότι από μονή της ανεβάζει τα ποσοστά την εγκληματικότητα, συμβάλει στην υιοθέτηση του τρόπου ζωής και συμπεριφοράς της, από άτομα που τυγχάνει να πηγαίνουν μαζί σχολείο, να ζουν στις ίδιες περιοχές ή να εργάζονται μαζί.
Ιδέες αντιμετώπισης της υβριδικής αστικής βίας
Η αντιμετώπιση του προβλήματος θα πρέπει να εστιαστεί σε τρία επίπεδα. Την δομή της οικογένειας και τη διαπαιδαγώγηση εν γένει, το σχολείο και το εκπαιδευτικό σύστημα εν γένει και το νομικό, αναμορφωτικό και ποινικό σύστημα εν γένει.
Οικογένεια
Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα και λόγοι για να δυναμώσουν οι οικογενειακοί δεσμοί. Σχολικές εορτές, εκδρομές, εργαστήρια γονέων και παιδειών, υπαίθριες εκδηλώσεις, ημέρες όπως παιδί και μαμά, παιδί και μπαμπάς, παιδί και γιαγιά πάππους κ.α. θα πρέπει να οργανώνονται τακτικά από δήμους και κοινότητες, με υποχρεωτική την συμμετοχή των γονέων και δικαιολογημένη άδεια από την εργασία. Με αυτό τον τρόπο οι γονέας θα μπορούν να συμμετέχουν πιο ενεργά στη ζωή των παιδιών τους, ενώ παράλληλα θα αναπτυχθούν οι οικογενειακοί δεσμοί.
Η δεδομένη ελληνική κουλτούρα της οικογένειας, έγινε είδος προς εξαφάνιση και μαζί της παρασυρθήκαν οι αξίες, οι παραδόσεις και η ασφάλεια. Τα παιδιά μεγαλώνουν στον αυτόματο, ανασφαλή, δυστυχισμένα και γεμάτα συσσωρευμένη οργή. Ο σεβασμός στον γονιό, στον παππού, στον δάσκαλο, στον αστυνομικό, στον παπά στον γείτονα, έδωσε τη θέση του στην ψευτομαγκιά και πονηριά.
Διανύουμε την εποχή που το τίποτα προβάλλεται ως τα πάντα, ακραίες συμπεριφορές παρουσιάζονται ως φυσιολογικές παρεκκλίσεις. Με μια αποχαυνωμένη κοινωνία να παρακολουθεί αδιάφορη.
Σχολείο / εκπαίδευση
Το μεγαλύτερο βάρος στην αντιμετώπιση της υβριδικής αστικής βίας, πέφτει στο εκπαιδευτικό σύστημα. Με πρώτη προτεραιότητα την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε θέματα που αφορούν τους μηχανισμούς εκδήλωσης της βίας, την αναγνώριση ύποπτων και παραβατικών συμπεριφορών, τα μετρά πρόληψης και τους τρόπους αντιμετώπισης κακοποιητικών και βίαιων συμπεριφορών στο σχολικό περιβάλλον.
Ενώ σημαντική θα ήταν και η πιο στενή συνεργασία σχολείου και αστυνομίας. Αντικειμενικός στόχος, είναι η δημιουργία αισθήματος ασφάλειας, η καλλιέργεια του σεβασμού και η κατανόηση ότι υπάρχουν και τηρούνται οι κανόνες και οι νομοί.
Από την πλευρά των νέων, θα πρέπει να υπάρχει μεθοδευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα με στόχο την αντιμετώπιση της μαλθακότητας, την ανάπτυξη εθνικών, ηθικών και κοινωνικών αξίων και κατανόηση του δικαιώματος κάθε ανθρώπου στο να λειτουργεί ελεύθερα στο μέτρο που δεν επηρεάζει την ελευθερία του άλλου.
Μαθήματα πολεμικών τεχνών και αναβάθμισης των αθλητών προγραμμάτων στα σχολεία, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη του αλληλοσεβασμού, της άμιλλας και θα δώσει κίνητρα για μια πιο υγιή ζωή, ενώ θα αποτελέσει μια διέξοδο για νέους που θέλουν να εκτονώσουν την ενέργεια τους ή αναζητούν να ταύτιση και πρότυπα.
Η ενημέρωση σχετικά με το τι είναι η βία και τι τραγικές συνέπειες επιφέρει, θα πρέπει να αποτελεί συχνό υλικό, διαλέξεων και σεμιναρίων. Οι νέοι θα πρέπει να μάθουν πως να προστατεύονται από κακοποιητικές συμπεριφορές, παρενοχλήσεις, σεξουαλικά εγκλήματα κ.α.
Στόχος δεν θα πρέπει να είναι άλλος από την αλλαγή νοοτροπίας, η συνειδητοποίηση ότι η βία είναι μέρος της ζωής και η λύση δεν είναι η καταστολή με χρήση βία, αλλά η προετοιμασία και η πρόληψή.
Νομοθεσία & ποινικό σύστημα
Όπως προαναφέραμε, οι νέοι λόγω ανωριμότητας και έλλειψης εμπειριών, είναι ικανοί για τα πιο ειδεχθή εγκλήματα. Σε συνδυασμό με τη γνώση ότι το νομικό και ποινικό σύστημα αντιμετωπίζει τους νέους με επιείκεια, η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη.
Με γνώμονα την παρούσα κατάσταση, θα πρέπει να αυστηροποιηθούν άμεσα οι ποινές και για σοβαρά εγκλήματα, οι ανήλικοι να δικάζονται ως ενήλικές. Ενώ για πιο πλημμελή παραβακτικές συμπεριφορές, θα πρέπει να υπάρχει η ποινή της κοινωνικής εργασίας, αυστηρά και οργανωμένα. Ενώ δεν θα πρέπει να παραλείπεται η ποινική δίωξη και των γονέων και κηδεμόνων.
Ένα άλλο ποινικό μέτρο, θα ήταν η άμεση οικονομική αποζημίωση του συνόλου των καταστροφών που αφορούν τη φθορά ξένης περιουσίας. Και στην περίπτωση που μιλάμε για όχλο ή ευθύνη της οικονομικής αποκατάστασης θα βαραίνει όποιον συλληφθεί και αποδεδειγμένα συμμετείχε στην ομάδα, ανεξάρτητα αν ίδιος είχε την άμεση ευθύνη της καταστροφής ή όχι.
Θα πρέπει κάποτε να κατανοήσουμε, ότι ζούμε σε μια οργανωμένη χωρά, με κανόνες και νόμους. Κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου και μόνο όταν κάποιος έχει πραγματικά το ακαταλόγιστο, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιείκεια. Σήμερα έχουμε εφήβους που λειτουργούν ή προσπαθούν να λειτουργήσουν ως ενήλικες και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και ως στυγνοί εγκληματίες, με την πολιτεία να τους αντιμετωπίζει ως κακομαθημένα παιδάκια που έκλεψαν τα σύκα του γείτονα.
Το έγκλημα και η βία είναι σοβαρά κοινωνικά φαινόμενα με επιπτώσεις σε οικονομικό, ψυχικό και σωματικό επίπεδο. Η σύγχρονη υβριδική αστική βία, είναι μια νέα μορφή βίας, που όχι απλά παρατηρείται σε πολύ μικρέ ηλικιακές ομάδες, αλλά εκδηλώνεται σε υπεράνω υποψίας πολίτες. Το φαινόμενο δείχνει να γεννάται και ωριμάζει πίσω από τις κλειστές πόρτες. Η οικονομική εξαθλίωσή, ο βομβαρδισμός με δυσάρεστες ειδήσεις, η πανδημία, η έλλειψη φυσικής επικοινωνίας, κ.α. μεταλλάσσουν τον ψυχικό και νοητικό κόσμο του ατόμου, τον τροφοδοτούν με ιδέες που εκδηλώνονται με ξεσπάσματα πέρα κάθε ηθικής και λογικής.
Αν δεν δράσουμε άμεσα και ουσιαστικά ή εποχή το Mad Max δεν θα αργήσει να ανατείλει.
Βασίλης Πετρίδης Επικεφαλής εκπαιδευτής Krav Maga Science Security Manager (CBRNe)
Self Protection Coach & Consultant
Comments